εκφωνήθηκε από την κα Λίλιαν Μήτρου
Μια Ημερίδα της ανεξάρτητης Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για την Ημέρα Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων είναι μία αφορμή να στοχαστούμε για την προστασία των προσωπικών δεδομένων των πολιτών στις συνθήκες της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης. Όπως επίσης τον ρόλο που καλείται να επιτελέσει μια ανεξάρτητη αρχή σε αυτό το σύστημα προστασίας.
Η σύγχρονη κοινωνία βασίζεται στην πληροφόρηση, στη διάδοση της γνώσης, στην ελεύθερη ροή και αξιοποίηση πληροφοριών. Οι πολίτες μιας τέτοιας κοινωνίας, που δεσμεύεται από τις αρχές του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας, πρέπει να διατηρούν την ελευθερία και την αυτονομία τους, τον έλεγχο επί των πληροφοριών που τους αφορούν. Δεν είναι όμως απόλυτο αυτό το δικαίωμα. Περιορίζεται από τα δικαιώματα των άλλων και το δημόσιο συμφέρον. Γι’ αυτό και ο νομοθέτης οφείλει να προσδιορίζει τις προϋποθέσεις συλλογής και δημοσιοποίησης πληροφοριών ταυτόχρονα με τις εγγυήσεις για τη διαφύλαξη των ελευθεριών των πολιτών.
Η υιοθέτηση του πρώτου ελληνικού κανονιστικού πλαισίου για την προστασία προσωπικών δεδομένων το 1997 δεν έγινε χωρίς εμπόδια. Αρκετοί, ταύτιζαν κάθε περιορισμό ή έλεγχο των πληροφοριών με το «Κακό», άλλοι αντίθετα επικαλούμενοι την προστασία των δικαιωμάτων επιζητούσαν την καθολική απαγόρευση της ροής της πληροφορίας στην κοινωνία. Με αφετηρία την πεποίθηση για την ανάγκη πρόβλεψης ουσιαστικών εγγυήσεων για τα δικαιώματα του πολίτη αλλά και με τη συμβουλευτική συμβολή του αδελφού μου, Σπύρου Σημίτη, τη μνήμη του οποίου τιμάτε σήμερα σε αυτήν την εκδήλωση, γνώριζα ότι η ίδρυση και στελέχωση μιας ουσιαστικά ανεξάρτητης αρχής ήταν κρίσιμη για την εφαρμογή του νόμου. Η θέσπιση κανόνων, προϋποθέσεων και απαγορεύσεων δεν αρκεί. Αναγκαία είναι η ύπαρξη ενός μηχανισμού εφαρμογής. Μιας Αρχής με κομβική θέση όχι μόνο για την τήρηση του νόμου αλλά και τη λειτουργία της δημοκρατίας.
Η συμβολή της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, με σκοπό την προστασία της αξιοπρέπειας και της προσωπικότητας του πολίτη ήταν ιδιαίτερα σημαντική. Η προσέγγισή της έναντι της επεξεργασίας προσωπικών πληροφοριών από κράτος και ιδιώτες (ΜΜΕ, εργοδότες, εμπορικές εταιρίες, τράπεζες) υπήρξε εξισορροπητική και σταθμισμένη, χωρίς υποχωρήσεις και εκπτώσεις από την προστασία των δεδομένων. Στην σχεδόν 30χρονη διαδρομή της η Αρχή Προστασίας Δεδομένων αντιμετώπισε με επάρκεια και θεσμικό θάρρος, ακόμη και μείζονος χαρακτήρα συγκρούσεις, όπως το θέμα των ταυτοτήτων.
Η Αρχή έρχεται όμως και διαρκώς αντιμέτωπη με νέα ζητήματα, απαιτήσεις που προκύπτουν κυρίως από τη ραγδαία ανάπτυξη τεχνολογιών, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη.
Γι’ αυτό και θα πρέπει:
– να συμβάλει στην εξεύρεση της βέλτιστης ισορροπίας ανάμεσα στην αξιοποίηση των καινοτομιών και την προστασία βασικών κοινωνικών και συνταγματικών αγαθών και αρχών, όπως η ισότητα και η προστασία της αξίας του ανθρώπου.
– να διαφυλάξει, εφαρμόζοντας τον νόμο, την αυτονομία των προσώπων. Να μπορούν να ασκούν τα δικαιώματά τους, χωρίς δυσανάλογους περιορισμούς και χωρίς να υφίστανται χειραγώγηση των επιλογών τους. Ένας κίνδυνος που βαίνει διαρκώς διογκούμενος στο περιβάλλον της σημερινής κοινωνίας με τη συνεχή ανάπτυξη τεχνολογιών.
Ο αδελφός μου, Σπύρος Σημίτης, έγραφε σε ένα άρθρο του το 1987 που παραμένει επίκαιρο: «Η ελκυστικότητα της πληροφορικής τεχνολογίας υπερβαίνει τα πολιτικά όρια, ακριβώς γιατί δίνει τη δυνατότητα χειραγώγησης της συμπεριφοράς του προσώπου. Για μια δημοκρατική κοινωνία ο κίνδυνος είναι υψηλός: η κατηγοριοποίηση των προσώπων, οι ποικίλες τάσεις χειραγώγησης, η ενίσχυση του κοινωνικού ελέγχου πλήττουν τα θεμέλια της δημοκρατίας. Όταν κατανοεί κανείς τη σχέση μεταξύ επεξεργασίας της πληροφορίας και της δημοκρατίας, καθίσταται σαφές ότι η προστασία της ιδιωτικότητας είναι το αναγκαίο τίμημα για να διαφυλαχθεί η δυνατότητα των ατόμων για επικοινωνία και συμμετοχή».
——————————
Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα
Ενημερωτική Ημερίδα με τίτλο «Επίκαιρα ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων-πρόσφατες εξελίξεις»
Αμφιθέατρο της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών