Κυρίες και κύριοι,
Όλοι έχουμε ζήσει το έντονο ενδιαφέρον στην κοινή γνώμη για το ποιο κοινωνικό μοντέλο είναι σκόπιμο να ακολουθήσει η χώρα. Η αντίληψη, ότι πρέπει να υπάρχει ένας δοκιμασμένος δρόμος που εξασφαλίζει ανάπτυξη, ευημερία και ισότητα είναι διαδεδομένη. Το σουηδικό σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο έχει αναφερθεί στη χώρα μας ως παράδειγμα του προτύπου που ίσως πρέπει να έχουμε.
Το κυνήγι των προτύπων ενέχει τον κίνδυνο να παραβλέψουμε τις ειδικές συνθήκες κάτω από τις οποίες διαμορφώθηκε και εφαρμόστηκε μια πολιτική στη Σουηδία, και να αγνοήσουμε ταυτόχρονα το κοινωνικό οικονομικό περιβάλλον στην Ελλάδα που καλείται να εφαρμοστεί. Η ενδεδειγμένη και δυνατή λύση σε μία χώρα δεν είναι οπωσδήποτε εκείνη που εφαρμόστηκε σε διαφορετικό τόπο και χρόνο. Η κάθε χώρα πρέπει να προσδιορίζει με τα δικά της δεδομένα το δικό της δρόμο. Αλλά η πληροφόρηση για επιτυχημένες προσπάθειες σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής σε άλλες χώρες είναι εξαιρετικά χρήσιμη για να διαμορφώσουμε στη χώρα μας μια πολιτική κοινωνικής δικαιοσύνης. Η πρόσκληση προς τον Göran Persson σκοπό έχει να πληροφορηθούμε για τις εξελίξεις στη Σουηδία από τον κύριο πρωταγωνιστή της πολιτικής ζωής στη χώρα αυτή για δέκα χρόνια, τον πρωθυπουργό και ηγέτη του Σουηδικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος από το 1996 έως το 2006.
Το κύριο χαρακτηριστικό της σουηδικής σοσιαλδημοκρατίας ήταν η στενή συνεργασία της Συνομοσπονδίας Εργαζομένων και του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος. Στη Σουηδία το ποσοστό των εργαζομένων που είναι εγγεγραμμένοι στα συνδικάτα είναι από τα υψηλότερα στον κόσμο. Η Συνομοσπονδία παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο στο συνεταιριστικό κίνημα, στο οποίο συμμετέχουν περίπου ένας στους τέσσερις Σουηδούς. Το κόμμα έχει λοιπόν μια ισχυρότατη παρουσία και στήριξη από κοινωνικούς φορείς που δεν έχει για παράδειγμα στον ίδιο βαθμό στην Ελλάδα.
Ένα ιδιαίτερο επίσης χαρακτηριστικό της Σουηδικής κοινωνίας είναι το υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Ήδη από τον 19ο αιώνα υπήρχε ένα αναπτυγμένο εκπαιδευτικό σύστημα. Σήμερα η Σουηδία είναι μια από τις ανεπτυγμένες κοινωνίες της γνώσης. Η συνεχής επιμόρφωση σε όλους τους τομείς αποτελεί τρόπο ζωής για πολλούς Σουηδούς. Και τα δύο αυτά χαρακτηριστικά, εκτεταμένη κοινωνική στήριξη της σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής και υψηλό μορφωτικό επίπεδο, δημιουργούν ευνοϊκές προϋποθέσεις για μια πολιτική εκσυγχρονισμού.
Το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και τα συνδικάτα διαμόρφωσαν ήδη από τη δεκαετία του 1930 τις βασικές αρχές της πολιτικής που θα τους επέτρεπε να επιτύχουν τους στόχους τους σε μια οικονομία αγοράς. Κυρίαρχη ήταν η πεποίθηση ότι η αύξηση της παραγωγικότητας είναι το κλειδί για την αύξηση της ευημερίας με αύξηση των μισθών και των κοινωνικών δαπανών. Ως εκ τούτου επιδίωξη των σοσιαλδημοκρατικών κυβερνήσεων ήταν μια σταθερή οικονομία με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και αποδοτικές επιχειρήσεις. Η ίδια αντίληψη, έγινε δεκτή στη χώρα μας μόλις μετά το 1996 με μεγάλες αντιδράσεις. Η εισοδηματική πολιτική καθοριζόταν στη Σουηδία από κοινού με τα συνδικάτα με επιδίωξη τη βελτίωση των αμοιβών αλλά κυρίως την ίση αμοιβή για την ίδια εργασία. Αυτή η στάση οδήγησε στην συνεχή βελτίωση των χαμηλότερων αμοιβών και παρεμπόδισε συντεχνιακές ρυθμίσεις ή ειδικά καθεστώτα στις δημόσιες επιχειρήσεις όπως τα γνωρίζουμε εδώ.
Ταυτόχρονα η Σουηδία ήταν η Δυτική κοινωνία που αφιέρωνε τα μεγαλύτερα ποσοστά του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος στην υγεία, την παιδεία και την κοινωνική πρόνοια. Η χρηματοδότηση των κοινωνικών δαπανών πραγματοποιήθηκε με υψηλή φορολόγηση του εισοδήματος που έφθανε σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από άλλες χώρες στην Ευρώπη. Χάρη στις κοινωνικές δαπάνες και την υψηλή φορολόγηση η ανακατανομή του εισοδήματος τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 ήταν από τις πιο αποτελεσματικές στην Ευρώπη.
Όσοι μελέτησαν τη σοσιαλδημοκρατική πολιτική στη Σουηδία επεσήμαιναν ορισμένες βασικές αρχές που εφαρμόστηκαν με συνέπεια από τις σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις. Από αυτές θα αναφέρω την αντίληψη, ότι η κοινωνικοοικονομική ισότητα και η αποδοτικότητα της οικονομίας αποτελούν συμπληρωματικούς στόχους. Και τα δύο πρέπει να επιδιώκονται ταυτόχρονα. Σημαντική για την κοινωνική ειρήνη είναι η επιδίωξη ενός συνεχούς κοινωνικού διαλόγου για να επιτευχθεί μια κοινωνικά και όχι μόνο μια κρατικά ελεγχόμενη οικονομία της αγοράς. Οι μεγάλες επιχειρήσεις της χώρας συμμορφώθηκαν με αυτή τη κατεύθυνση και ήταν σε συνεχή συνεννόηση με τα συνδικάτα. Συγκρούσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων υπήρξαν αλλά αποτελούσαν εξαίρεση. Η επέκταση του δημόσιου τομέα πρέπει κατά τη σουηδική αντίληψη να διευρύνει και τη δυνατότητα επιλογών του πολίτη και να αυξάνει το αίσθημα ασφάλειας στην καθημερινότητά του. Δεν είναι αυτοσκοπός. Τέλος βαθιά ήταν στη Σουηδία η πεποίθηση ότι η δημοκρατία απαιτεί την κατάργηση κοινωνικών διακρίσεων.
Το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα παρέμεινε συνεχώς στην εξουσία από το 1932 έως το 1976 χάρη σ’ αυτήν την πολιτική. Η παγκοσμιοποίηση και η ένταξη στην Ε.Ε. διαμόρφωσαν νέες συνθήκες που προκάλεσαν πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές. Πολλοί στη Σουηδία φοβήθηκαν, ότι θα υπονομευόταν ολόκληρο το Σουηδικό σύστημα. Αυτό πιστεύω δεν συνέβη. Για την πολιτική των σοσιαλδημοκρατικών κυβερνήσεων υπό αυτές τις νέες συνθήκες θα μας μιλήσει ο κ. Persson. Χρήσιμο είναι να γνωρίζουμε, ότι το 1991 οι σοσιαλιστές έχασαν την εξουσία. Επανήλθαν στην κυβέρνηση το 1996 με επικεφαλής του τον κ. Persson. Στις τελευταίες εκλογές στις 6 Οκτωβρίου 2006 επικράτησε η αντιπολίτευση. Όπως παρατήρησε όμως ο διεθνής τύπος η ήττα του κόμματος δεν αποτέλεσε και ήττα της πολιτικής του. Οι νικητές κέρδισαν υποσχόμενοι ότι οι ίδιοι θα εφαρμόσουν καλύτερα την πολιτική των αντιπάλων τους, το σουηδικό σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο.